Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από το Υπουργείο Παιδείας ως πανελλήνια ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.
Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying), όπως και ο όρος «θυματοποίηση» (victimization) χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.
Ο σχολικός εκφοβισμός εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, ντροπιαστικά σχόλια), του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές), του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω Διαδικτύου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τηλέφωνο).
Κύρια χαρακτηριστικά του σχολικού εκφοβισμού είναι:
- Πρόθεση από το παιδί-δράστη να βλάψει το παιδί-στόχο
- Έλλειψη δικαιολογίας για την εκφοβιστική πράξη που συχνά είναι απρόκλητη
- Επανάληψη της εκφοβιστικής συμπεριφοράς
- Ικανοποίηση που λαμβάνει ο δράστης από τη βλάβη που προκαλείται στο θύμα
Με βάση τα αποτελέσματα μιας μελέτης που πραγματοποίησε η Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου σε συνεργασία με την Παιδαγωγική σχολή του Α.Π.Θ το 29% των μαθητών έχει υποστεί κάποια μορφή εκφοβισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος με συχνότητα δύο ως τρεις φορές το μήνα ή και περισσότερο. Τα αγόρια είναι πιο συχνά θύτες και θύματα εκφοβιστικής συμπεριφοράς, που εμφανίζεται κυρίως στο σχολικό περιβάλλον σε χώρους χωρίς επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς, όπως η αυλή, ο διάδρομος και η τάξη κατά τη διάρκεια του διαλείμματος. Η κατάσταση αυτή μπορεί να επηρεάσει την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και τη διαδικασία της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που γίνονται θύματα σχολικού εκφοβισμού, αρχικά νοιώθουν φόβο, απόγνωση και παρουσιάζουν τάσεις φυγής. Αισθάνονται ότι απειλούνται, τρομάζουν, αρνούνται να πάνε σχολείο και παρουσιάζουν συμπτώματα σχολικής φοβίας. Μπορεί επίσης να γίνουν επιθετικά και νευρικά, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου τα ίδια τα παιδιά - θύματα μπορούν να γίνουν θύτες σε άλλα παιδιά ή στα αδέρφια τους στο σπίτι.
Αίτια
Η διαφορετικότητα, οτιδήποτε δηλαδή ξεφεύγει από το μέσο φυσιολογικό μπορεί να μην είναι εύκολα αποδεκτή. Διαφορές στο χρώμα, την εθνικότητα, τα ευρέως διαδεδομένα πρότυπα ομορφιάς, το νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο ενός ατόμου αποτελούν αντικείμενο χλευασμού όταν δεν υπάρχει παιδεία, καλλιέργεια σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Τα παιδιά συχνά αντιγράφουν από τους γονείς απαξιωτικές συμπεριφορές σε άτομα που απλά διαφέρουν.
- Συχνά οι ίδιοι οι γονείς, ειδικά των αγοριών, προσπαθούν να μάθουν στα παιδιά τους να μην έχουν ευαισθησίες και να είναι δυνατά, διεκδικητικά και κάποιες φορές επιθετικά.
- Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών ωθεί τους γονείς προσπαθώντας να εξασφαλίσουν την επιβίωση της οικογένειας να είναι ουσιαστικά ή συναισθηματικά απόντες από την ανατροφή και τον έλεγχο των παιδιών τους.
- Το Διαδίκτυο, που ευρέως χρησιμοποιείται από την πλειοψηφία των παιδιών, αποτελεί έναν ασφαλή χώρο για τους θύτες, νιώθοντας ασφάλεια και αυτοπεποίθηση, να εκτονώσουν τα αρνητικά τους συναισθήματα (cyber bullying).
Θύματα σχολικού εκφοβισμού πέφτουν τα παιδιά που αποκλίνουν από τον μέσο όρο είτε στις επιδόσεις είτε στην εμφάνιση είτε στη συμπεριφορά. Συνήθως είναι παιδιά εσωστρεφή που παρουσιάζουν τάσεις απομόνωσης ή εμφανίζουν δυσκολία στην επικοινωνία τους με τους γονείς, τους δασκάλους ή άλλα άτομα του περιβάλλοντός τους.
Οι θύτες, απ' την άλλη, είναι παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, μέτριες σχολικές επιδόσεις και δυσμενές οικογενειακό περιβάλλον. Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών-θυτών αντιμετωπίζει σοβαρές προσωπικές δυσκολίες, κάτι που τα οδηγεί σε θυμό, απογοήτευση και θλίψη και τελικά σε παραβατικές συμπεριφορές σε μια προσπάθεια να αυτοεπιβεβαιωθούν.
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίζεται, επειδή έχει σοβαρές συνέπειες στον ψυχισμό των παιδιών. Καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπισή του παίζουν κατά κύριο λόγο οι γονείς, οι οποίοι οφείλουν να επικοινωνούν με τα παιδιά τους και να τα μάθουν να σέβονται τη διαφορετικότητα των άλλων ανθρώπων γύρω τους, αλλά και να υπερασπίζονται τα παιδιά που γίνονται αντικείμενο διακρίσεων και εκφοβισμού.
Οι γονείς των παιδιών-στόχων θα πρέπει να βοηθήσουν τα παιδιά τους να εκφράζουν και να μην αποκρύπτουν το πρόβλημά τους, να τους τονώσουν την αυτοπεποίθηση και να τα κάνουν να αντιληφθούν πως δεν φταίνε τα ίδια για την κακή συμπεριφορά των άλλων απέναντί τους. Ακόμη να βρίσκονται κοντά στα παιδιά τους και να αντιλαμβάνονται οποιαδήποτε αλλαγή στη συμπεριφορά ή τη διάθεσή τους
Οι γονείς των παιδιών-δραστών θα πρέπει να αναγνωρίσουν το πρόβλημα και να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ξεπεράσουν τις προσωπικές τους δυσκολίες.
Το σχολείο μας συμμετείχε και φέτος στην προσπάθεια για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών απέναντι στο σοβαρό αυτό ζήτημα. Οργανώθηκαν συζητήσεις με τα παιδιά, προβολές, ανάγνωση κειμένων, ενώ τα παιδιά εκφράστηκαν και καλλιτεχνικά με ζωγραφιές και δρώμενα. Τα δευτεράκια μας, μάλιστα, σκάρωσαν με τη δασκάλα τους συνθήματα κατά της βίας, τα έγραψαν σε πολύχρωμα μπαλόνια και με περηφάνια μας δήλωσαν: «Όχι στη βία, ναι στη φιλία», «Σκέψου καλά πριν κάνεις κακό σε κάποιον», «Είναι πιο ωραίο ν' αγαπάς», «Όχι στο ξύλο, ναι στον φίλο», «Αγαπώ, δεν μισώ», κ.ά.
______________________
Πηγές:
α) ΙΚΥ
β) Βικιπαίδεια
γ) Ιατρονέτ
